กู้เงินนอกระบบ หมายถึง การกู้ยืมเงินจากบุคคลหรือสถาบันการเงินที่มิได้รับการอนุญาตให้ประกอบธุรกิจสินเชื่อส่วนบุคคลตามกฎหมาย โดยส่วนใหญ่มักเรียกกันว่า “เงินกู้นอกระบบ” หรือ “เงินกู้นอกรีต” ลักษณะเด่นของการกู้เงินนอกระบบ คือ อัตราดอกเบี้ยที่สูงเกินกว่าที่กฎหมายกำหนด การทวงหนี้ที่รุนแรงและผิดกฎหมาย รวมไปถึงการบังคับลูกหนี้ให้กระทำการใด ๆ ที่มิชอบด้วยกฎหมาย

การกู้เงินนอกระบบเป็นปัญหาสังคมที่ส่งผลกระทบต่อประชาชนเป็นจำนวนมาก โดยปัญหาหลัก ๆ ได้แก่

• ปัญหาทางเศรษฐกิจ อัตราดอกเบี้ยที่สูงเกินกว่าที่กฎหมายกำหนดทำให้ลูกหนี้ต้องแบกรับภาระหนี้สินที่หนักหน่วง ส่งผลให้ลูกหนี้ไม่สามารถชำระหนี้คืนได้ทันกำหนด ทำให้เกิดปัญหาหนี้สินล้นพ้นตัวตามมา
• ปัญหาสังคม การทวงหนี้ที่รุนแรงและผิดกฎหมาย เช่น การทำร้ายร่างกาย การประจาน การยึดทรัพย์สิน เป็นต้น ส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจและสังคมของลูกหนี้
• ปัญหาอาชญากรรม การกู้เงินนอกระบบมักเชื่อมโยงกับอาชญากรรมอื่น ๆ เช่น การลักทรัพย์ การปล้นทรัพย์ การฉ้อโกง เป็นต้น

ความผิดของการกู้เงินนอกระบบ แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่

• ความผิดของผู้ให้กู้ ผู้ให้กู้เงินอาจถูกดำเนินคดีในความผิดฐานประกอบธุรกิจสินเชื่อส่วนบุคคลโดยไม่ได้รับอนุญาต ตามพระราชบัญญัติการประกอบธุรกิจสินเชื่อส่วนบุคคล พ.ศ. 2559 มีโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
• ความผิดของผู้กู้ ผู้กู้เงินอาจถูกดำเนินคดีในความผิดฐานใด ๆ ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของบุคคลนั้น เช่น
  • ความผิดฐานกู้ยืมเงินเกินกว่าอัตราดอกเบี้ยที่กฎหมายกำหนด ตามพระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ. 2540 มีโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
  • ความผิดฐานทวงหนี้โดยข่มขู่หรือทำให้ผู้อื่นตกใจกลัว ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 392 มีโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
  • ความผิดฐานหมิ่นประมาทผู้อื่นโดยการโฆษณา ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 มีโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

การกู้เงินนอกระบบเป็นภัยร้ายต่อประชาชน หากจำเป็นต้องกู้เงินควรพิจารณาแหล่งกู้เงินที่ถูกต้องตามกฎหมาย เช่น สถาบันการเงินที่ได้รับอนุญาตจากธนาคารแห่งประเทศไทย สหกรณ์ออมทรัพย์ สหกรณ์เครดิตยูเนี่ยน เป็นต้น นอกจากนี้ ควรศึกษาเงื่อนไขการกู้เงินให้รอบคอบก่อนตัดสินใจกู้เงิน เพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาหนี้สินล้นพ้นตัวและปัญหาอื่น ๆ ที่อาจตามมา

วิธีหลีกเลี่ยงการกู้เงินนอกระบบ

• วางแผนการใช้เงินอย่างรอบคอบ ก่อนตัดสินใจกู้เงิน ควรประเมินความจำเป็นและความสามารถในการชำระหนี้ของตนเองให้ดี
• ศึกษาข้อมูลแหล่งกู้เงินอย่างละเอียด ควรศึกษาเงื่อนไขการกู้เงินและอัตราดอกเบี้ยอย่างรอบคอบก่อนตัดสินใจกู้เงิน
• ขอสินเชื่อจากสถาบันการเงินที่ถูกต้องตามกฎหมาย หากจำเป็นต้องกู้เงิน ควรขอสินเชื่อจากสถาบันการเงินที่ได้รับอนุญาตจากธนาคารแห่งประเทศไทย